تعابیر قرآنی در وصیتنامه امام خمینی (ره)

»» تعابیر قرآنی در وصیتنامه امام خمینی (ره)

شجره خبیثه

امام در خطبه آغازین وصیتنامه، پس از ذکر حدیث ثقلین بر ظالمان در حق اهل بیت، به آنان لعنت می‌ فرستد و آنان را اصل شجره خبیثه می‌ خواند.

تعبیر «شجره خبیثه » در سوره ابراهیم چنین آمده است:

«و مثل کلمة خبیثة کشجرة خبیثة » (ابراهیم/ 26). در این سوره پس از ایات مذکور،به نحو استیناف، سخن از کسانی می‌ رود که نعمت خدا را از روی کفر دگرگون کردندو قوم خود را به هلاکت کشاندند: « الم تر الی الذین بدلوا نعمة الله کفرا و احلوا قومهم دار البوار» (ابراهیم)

نتیجه بارزدگرگون ساختن نعمت خدا و ورود به خانه هلاکت، همان مصائبی است که شمه ای از آن در آغاز وصیتنامه آمده است.

ایشان می‌نویسد: «از جمله مسائل اسف انگیزی که باید برای آن خون گریه کرد» کنار نهادن «مفسران حقیقی قرآن و آشنایان به حقایق است که سراسر قرآن کریم را از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله دریافت کرده بودند».

روایات متعدد معصومان علیهم‌السلام نیز بر تطبیق ایه های فوق یعنی شجره خبیثه و نیزتبدیل نعمت الهی بر دشمنان اهل بیت به ویژه بنی امیه تاکید می‌ کند.

2. توبیخ برخی اصحاب پیامبر در قرآن

امام، که همواره توجه به مردم را سر لوحه اندیشه و عمل مبارک خویش داشتند،در بخشی از وصیتنامه، امت خود را برتر از ملت حجاز در عهد رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وآله به دلیل بهانه جوییهای آنان در برابر امر حق می‌ شمارد و در این باره به توبیخ الهی درمورد آنان در سوره توبه اشاره ای تلمیح وار می‌ کند و می‌ گذرد.

3. تعابیر امام از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله

امام از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله با این تعابیر قرآنی یاد می‌کند: حضرت بقیت الله : بقیة الله خیرلکم ان کنتم مؤمنین (هود/86)، خاتم النبیین : «ولکن رسول الله و خاتم النبیین» (احزاب/ 30)، رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله در موارد فراوان: «ولکن رسول الله و خاتم النبیین»(احزاب/ 40).

گفتنی است ترکیب «بقیت الله » در قرآن در شأن امام عصرعلیه‌السلام نازل نشده است، لکن تعبیر و اصطلاحی است قرآنی که حضرت بدان ملقب گشته اند و امام نیز از میان القاب و صفات حضرت، این تعبیر قرآنی را برگزیده است............

4. رها کردن بشر از تمام اغلال و بردگیها : « و یضع عنهم اصرهم و الاغلال التی کانت علیهم» (اعراف، 157).

5. و بیده ملکوت کل شی: « و بیده ملکوت کل شی ء» ،(یس/ 83).

6. وسواس خناسان : «من شرالوسواس الخناس » (ناس/ 4).

7. صراط مستقیم : «و انک لتهدی الی صراط مستقیم» (شورا/ 52).

8. ان تنصروا الله ینصرکم: « ان تنصروا الله ینصرکم و یثبت اقدامکم » (محمد/ 7).

9 . لقاء الله : «من کان یرجو لقاء الله فان اجل الله لآت» (عنکبوت/ 4).

10. ارحم الراحمین: « و هو ارحم الراحمین» (یوسف/ 92).

11 . مفسد فی الارض: «مفسدون فی الارض» (کهف/94).

12. انا لله و انا الیه راجعون: « انا لله و انا الیه راجعون» (بقره/156).

13. یا لیتنا کنا معکم: « یا لیتنا کنا معکم فنفوز فوزا عظیما ؛ یا لیتنی کنت معهم فافوز فوزاعظیما» (نساء/ 73).

14 . ان شاء الله در موارد فروان: « و لا تقولن لشی ء انی فاعل ذلک غدا الا ان یشاءالله» (کهف/ 23 ـ 24).

15. اولیاء الله: » الا ان اولیاء الله لاخوف علیهم و لا هم یحزنون« (یونس/ 62).

16. علم الاسماء : « و علم آدم الاسماء کلها» (بقره/ 31).

برخورداری انسان از توانایی نیل به درجاتی نظیر علم الاسماء و قاب قوسین أو ادنی (نجم/ 9)، موضوعی است که نظر حضرت امام (ره) را بسیار به خود جلب کرده است؛ همچنان که مطلع یکی از اشعار ایشان نیز بیت زیر است:

»گر تو آدم زاده هستی علم الاسماء چه شد قاب‌قوسینت کجا رفته‌است أو ادنی چه شد «

تنها وجود چنین آرمانهایی است که می‌‌تواند از یک انسان، این همه مجاهدت وکوشش بیافریند. حضرت امام (ره) این آرمان را برای فرد و جامعه می‌خواست; همچنان که حکومت الهی را (تنها) یکی از آرمانهای قرآن کریم می‌ دانست وبرای نیل به چنین آرمانی او را از هرگونه انانیت و سستی و کاستی باز داشت و به مرتبه ای رساند که کلامی جاوید و گهربار را در پایان وصیتنامه بر قلم جاری سازد و ما همان را نیز مسک الختام این مقال قرار می‌ دهیم:

«با دلی آرام و قلبی مطمئن و روحی شاد و ضمیری امیدوار به فضل و رحمت خدا از خدمت خواهران و برادران مرخص و به سوی جایگاه ابدی سفرمی‌ کنم » که اشاره به چنین ایاتی است: «یا ایتها النفس المطمئنة ارجعی الی ربک راضیة مرضیة » (فجر / 27 ـ 28) و نیز «الا بذکر الله تطمئن القلوب »(رعد/ 27). این سخنی است که تاکنون هیچ یک از رهبران سیاسی غیر از معصومان نتوانسته است ختام عملکردخویش قرار دهند .

منابع در دفتر نشریه سروش وحی موجود است

« والعصر»، سلام بر امام عصر، بر صاحب نصر، سلامی از پروانه‌ها، پروانه‌هایی که در آرزوی شمع وجودت به امید خاکستر عشق‌اند و حلاوت نام توست که جانشان را زنده می‌کند و مرغ روحشان را به سوی شجرة طیبة قرآن به پرواز در می‌آورد و بر شاخه ولایت می‌نشاند و نغمه‌ای می‌سرایند.

چه خوش است صوت قرآن ز تو دلربا شنیدن

به رخت نظاره کردن سخن خدا شنیدن

مصحف عشق باز کرده‌ایم تا قطره‌ای دیگر از چشمه سار ایات ولایت را شفای دیده سازیم.

1. هَلْ ینْظُرُونَ إِلاّ تَأْویلَهُ یوْمَ یأْتی تَأْویلُهُ یقُولُ الَّذینَ نَسُوهُ مِنْ قَبْلُ قَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ فَهَلْ لَنا مِنْ شُفَعاءَ فَیشْفَعُوا لَنا أَوْ نُرَدُّ فَنَعْمَلَ غَیرَ الَّذی کُنّا نَعْمَلُ قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یفْتَرُونَ اعراف/53؛

یعنی: ایا انتظاری جز تأویل آن دارند؟ روزی که تأویلش رسد، آنان که فراموشش نمودند از پیش گویند:« همانا بیامد فرستادگان پروردگار ما به حقّ. ایا ما راست شفیعانی که ما را شفاعت کنند ، یا بازگردانیده شویم تا انجام بدهیم جز آنچه را می‌کردیم». همانا به خویشتن زیان زدند و گم شد از ایشان آنچه دروغ می‌ بستند.

روایت: روز تأویل که ایات خواهد آمد، روز قیام قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌باشد.(1)

2. وَ مِنْ قَوْمِ مُوسى أُمَّةٌ یهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یعْدِلُونَ اعراف/159؛

یعنی: و از میان قوم موسی جماعتی هستند که به حق راهنمایی می‌ کنند و به حق داوری می‌ نمایند.

روایت: حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام درباره این ایه فرمودند:

بعضی از انبیاء و امتهای آنها در رکاب حضرت بقیت الله حاضر خواهند شد و از اصحاب او خواهند بود.(2)

وَ قَطَّعْناهُمُ اثْنَتَی عَشْرَةَ أَسْباطًا أُمَمًا وَ أَوْحَینا إِلى مُوسى إِذِ اسْتَسْقاهُ قَوْمُهُ أَنِ اضْرِبْ بِعَصاکَ الْحَجَرَ فَانْبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَینًا قَدْ عَلِمَ کُلُّ أُناسٍ مَشْرَبَهُمْ وَ ظَلَّلْنا عَلَیهِمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَیهِمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى کُلُوا مِنْ طَیباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یظْلِمُونَ اعراف/160؛

یعنی و آنان را به دوازده عشیره که هر یک امتى بودند تقسیم کردیم، و به موسی -وقتی قومش از او آب خواستند- وحی کردیم که با عصایت بر آن تخته سنگ بزن. پس، از آن، دوازده چشمه جوشید. هر گروهی آبشخور خود را بشناخت؛ و ابر را بر فراز آنان سایبان کردیم، و گزانگبین و بلدرچین بر ایشان فرو فرستادیم. از چیزهای پاکیزه ای که روزیتان کرده ایم، بخورید. و بر ما ستم نکردند، لیکن بر خودشان ستم می‌ کردند.

روایت: امام باقر علیه السلام در مورد این ایة شریف می‌فرمایند:

به درستی که ظهور و قیام قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف در مکه خواهد بود و بعد از آن به سوی کوفه حرکت می‌کند. منادی ندا می‌دهد کسی از شما غذا و آبی با خود حمل نکند. حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف حَجَر موسی‌بن‌عمران علی نبینا و آله و علیه السلام را با خود دارد و در هر منزلی که وارد می‌شوند، از آن سنگ آبی روان خواهد شد. هر کس گرسنه و تشنه باشد، از آن می‌خورد و همه سیراب خواهند شد و این حالت در تمام منزلگهای بین راه ادامه دارد تا از پشت کوفه وارد نجف شوند.(3)

پی‌نوشتها

1. تفسیر برهان ج 2ص 23

2. تفسیر اطیب البیان ج 6

3. تفسیر اطیب البیان ج 6 ص 6

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » عامری نسب ( سه شنبه 90/6/15 :: ساعت 9:18 عصر )