روند تاریخ تمدن و فرهنگ انسانی اززمانی آغاز شد که انسان ها زندگی فردی و غارنشینی را رها کرده و هسته های ابتدایی نخستین جامعه بشری را پدید آوردند. از این رو در هر جامعه ای بنا به شرایط زیر نوع پوشاک و پوشش زنان و مردان متفاوت است:

پوشش زن در ادیان بزرگ الهی

حجاب در شریعت حضرت ابراهیم

در آئین مقدس حضرت ابراهیم (علیهالسلام) مسأله پوشش زنان، حائز اهمیت بوده است. در کتاب تورات چنین می خوانیم: » رفقه چشمان خود را بلند کرده و اسحاق را دید و از شتر خود فرود آمد، زیرا از خادم پرسید: این مرد کیست که در صحرا به استقبال ما می آید؟ خادم گفت: آقای من است. پس برقع خود راگرفته، خود را پوشانید.»

از این بیان روشن می شود که پوشش زن در مقابل نامحرم در شریعت حضرت ابراهیم (علیه السلام) وجود داشته است؛ زیرا «رفقه»در مقابل اسحاق که به او نامحرم بود، از شتر پیاده شد و خود را پوشاند تا چشم اسحاق به او نیفتد.

حجاب در آیین یهود

در اصول اخلاقی «تلمود» که یکی ازکتاب های مهم دینی و در حقیقت فقه مدون و آیین نامه زندگی یهودیان است، آمده: «اگرزنی به نقض قانون یهود می پرداخت، چنانچه مثلاً بی آنکه چیزی بر سر داشت به میان مردم می رفت و یا در شارع عام نخ می رشت یا با هر سنخی از مردان درد دل می کرد یاصدایش آنقدر بلند بود که چون در خانه اش تکلّم می نمود، همسایگانش می توانستندسخنان او را بشنوند، در آن صورت مرد حق داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد.»

حجاب در آیین مسحیت

در کتاب انجیل آمده است: پولس دررساله خود به قدنتیان تصریح می کند:

«اما می خواهم شما بدانید که سر هر مرد، مسیح است و سر زن،مرد و سر مسیح، خدا. هر مردی که سرپوشیده دعا یا نبوت کند سر خود را رسوا می نماید.اما هر زنی که سر برهنه دعا کند، سر خود را رسوا می سازد؛ زیرا این چنان است که تراشیده شود. زیرا اگر زن نمی پوشد، موی را نیز ببرد و اگر زن را موی بریدن یاتراشیدن قبیح است، باید بپوشد؛ زیرا که مرد را نباید سر خود را بپوشد چون که اوصورت و جلال خداست، اما زن جلال مرد است؛ زیرا که مرد از زن نیست، بلکه زن از مرداست و نیز مرد به جهت زن آفریده نشده، بلکه زن برای مرد. از این جهت زن می بایدعزتی بر سر داشته باشد، به سبب فرشتگان در دل خود انصاف دهید آیا شایسته است که زن ناپوشیده نزد خدا دعا کند.» پس در جایی که برای دعا باید سر زن پوشیده باشد،به هنگام روبه رو شدن با نامحرم پوشش سر لازم تر خواهد بود.

و نیز در انجیل، در رساله پولس، به تیموتاوءس میگوید: «و همچنین زنان خود را بیارایند به لباس حیا و پرهیز، نه به زلف ها و طلا ومروارید و رخت گران بها، بلکه چنان که زنانی را می شاید که دعوای دینداری می کنندبه اعمال صالحه.

در جلد اول ” تاریخ تمدن ” صفحه 552راجع به ایرانیان قدیم میگوید : ” در زمان زردشت زنان منزلتی عالی داشتند ، باکمال آزادی و با روی گشاده در میان مردم آمد و شد میکردند. ”
آنگاه چنین میگوید: ” پس از داریوش مقام زن مخصوصا در طبقه ثروتمندان تنزل پیداکرد.
زنان فقیر چون برای کار کردن ناچار از آمد و شد در میان مردم بودند آزادی خود را حفظ کردند ولی در مورد زنان دیگر، گوشه نشینی زمان حیض که برایشان واجب بودرفته رفته امتداد پیدا کرد و سراسر زندگی اجتماعیشان را فرا گرفت، و این امر خودمبنای پرده پوشی در میان مسلمانان به شمار میرود. زنان طبقات بالای اجتماع جرأت آن را نداشتند که جز در تخت روان روپوش دارد از خانه بیرون بیایند، و هرگز به آنان اجازه داده نمی شد که آشکارا با مردان آمیزش کنند. زنان شوهردار حق نداشتند هیچ مردی را ولو پدر یا برادرشان باشد ببینند.

دانشمندان، تاریخ حجاب و پوشش زن را به دوران ماقبل از تاریخ و عصر حجر نسبت می دهند، کتاب « زن درآینه تاریخ» پس از طرح مفصل علل و عوامل تاریخی حجاب، می نویسد: باتوجه به علل ذکر شده و بررسی آثار و نقوش به دست آمده، پیدایش حجاب به دوران پیش از مذاهب مربوط می شود، و به این دلایل،عقیده عده ای که می گویند « مذهب » موجد حجاب می باشد، صحت ندارد، ولی باید پذیرفت که در دگرگونی و تکمیل آن بسیار موثر بوده است.

در نقشهائی که از ایران باستان برجای مانده هیچ صورت زن دیده نمیشود و نامی از ایشان به نظر نمیرسد . . . “ چنانکه ملاحظه میفرمائید حجاب سخت و شدیدی در ایران باستان حکمفرما بوده، حتی پدران وبرادران نسبت به زن شوهردار نامحرم شمرده می شده اند. به عقیده ویل دورانت مقررات شدیدی که طبق رسوم و آئین کهن مجوسی درباره زن حائض اجرا می شده که در اتاقی محبوسب وده، همه از او در مدت عادت زنانگی دوری می جسته اند و از معاشرت با او پرهیزداشته اند سبب اصلی پیدا شدن حجاب در ایران باستان بوده است.

از سخنان دیگر ویل دورانت هر دو مطلب فهمیده میشود یعنی هم مدعی است که حجاب به وسیله ایرانیان پس از مسلمان شدنشان درمیان مسلمانان رواج یافت  در جلد 11 صفحه112ترجمه فارسی ) میگوید” : ارتباط عرب با ایران از موجبات رواج حجاب و لواط در قلمرو اسلام بود. عربان از دلفریبی زن بیم داشتند و پیوسته دلباخته آن بودند ونفوذ طبیعی وی را با تردید معمولی مردان درباره عفاف و فضیلت زن تلافی میکردند. عمر به قوم خود میگفت: با زنان مشورت کنند و خلاف رأی ایشان رفتار کنند . ولی به قرن اول هجری مسلمانان زن را در حجاب نکرده بودند، مردان و زنان با یکدیگر ملاقات می کردند و در کوچه ها پهلو به پهلوی میرفتند و در مسجد با هم نماز میکردند. حجاب و خواجه داری در ایام ولید دوم ( 126 – 127 هجری ) معمول شد. گوشه گیری زنان از آنجا پدید آمد که در ایام حیض و نفاس بر مردان حرام بودند ” . در صفحه 111میگوید : ” پیمبر از پوشیدن جامه گشاد نهی کرده بود، اما بعضی عربان این دستور راندیده میگرفتند. همه طبقات زیورهائی داشتند. زنان پیکر خود را به نیم تنه وکمربند براق و جامه گشاد و نگارنگ میآراستند، موی خود را به زیبائی دسته می کردند یا به دو طرف سر میریختند، یا به دسته ها بافته به پشت سر می آویختند وگاهی اوقات با رشته های سیاه ابریشم نمایش آنرا بیشتر میکردند. غالبا خود را به جواهر و گل می آراستند. پس از سال 97 هجری چهره خویش را از زیر چشم به نقاب می پوشیدند. از آن پس این عادت همچنان رواج بود ” . ویل دورانت در جلد 10 ” تاریخ تمدن ” صفحه 233 راجع به ایرانیان باستان میگوید :” داشتن متعه بلامانع بود. این متعه ها مانند معشوقه های یونانی آزاد بودند که در میان مردم ظاهر و در ضیافت مردان حاضر شوند، اما زنان قانونی معمولا در اندرون خانه نگهداری می شدند . این رسم دیرین ایرانی به اسلام منتقل شد.

پوشش زن در یونان و روم باستان

دایره المعارف لاروس درباره پوشش زنان یونان باستان می گوید: زنان یونانی در دوره های گذشته، صورت و اندامشان را تاروی پا می پوشاندند. این پوشش که شفاف و بسیار زیبا بود، در جزایر کورس و اِمِرجوسو دیگر جزایر ساخته می شد. زنان فینیقی نیز دارای پوششی قرمز بودند. سخن درباره حجاب، در لابلای کلمات قدیمی ترین موءلفین یونانی نیز به چشم می خورد؛ حتی «بنیلوب» همسر پادشاه «عولیس» فرمانروای ایتاک نیز با حجاب بوده است. زنان شهر «ثیب» دارای حجاب خاصی بوده اند، بدین صورت که حتی صورتشان را نیز با پارچه می پوشاندند. این پارچه دارای دو منفذ بود که جلوی چشمان قرار می گرفت تا بتوانند ببینند. دراسپارته دختران تا موقع ازدواج آزاد بودند، ولی بعد از ازدواج خودرا از چشم مردان می پوشاندند. نقش هایی که بر جای مانده، حکایت می کند که زنان سررا می پوشانده، ولی صورت هایشان باز بوده است، و وقتی به بازار می رفتند، بر آنان واجب بوده است که صورت هایشان را بپوشانند؛ خواه باکره و خواه دارای همسر باشند. حجاب در بین زنان سیبری و ساکنان آسیای صغیر و زنان شهر ماد (و فارس و عرب) نیزوجود داشته است. زنان رومانی از حجاب شدیدتری برخوردار بوده اند، به طوری که وقتی از خانه خارج می شدند، با چادری بلند تمام بدن را تا روی پاها می پوشاندند و چیزی از برآمدگی های بدن مشخص نمی شد.

یکی از تاریخ نویسان غربی نیز شواهدزیادی دال بر وجود حجاب در بین زنان یونان و روم باستان آورده است. او درباره الهه عفت که یکی از خدایان یونان باستان است، می گوید: «آرتمیس»، الهه عفت است و عالیترین نمونه (و الگو برای) دختران جوان به شمار می آید. دارای بدنی نیرومند و ورزیده و چابک و به زیور عفّت و تقوا آراسته است.

همچنین درباره مردم یکی از قبائلی که نهصد سال قبل از میلاد زندگی می کرده اند، آمده است : «بالاتر از ارمینان و در کناردریای سیاه،«سکّاها» بیابانگردی میکردند. آنها مردم وحشی و درشت اندام قبائل جنگی نیمه مغول و نیمه اروپایی بسیار نیرومندی بودند که در ارابه به سرمی بردند و زنان خود را سخت در پرده نگاه می داشتند.»

این مورّخ در جای دیگر می گوید: زنان فقط در صورتی می توانند خویشان و دوستان خود را ملاقات کنند و در جشن های مذهبی و تماشاخانه ها حضور یابند که کاملاً در حجاب باشند.

همچنین از قول یکی از فلاسفه یونان باستان، درباره شدت پوشش زن، نقل می کند: نام یک زن پاک دامن را نیز چون شخصیت اوباید در خانه پنهان داشت.